KONFLIKT, NAPIĘCIE, WSPÓŁPRACA.
STUDIUM INTERAKCJI POMIĘDZY ELEKTROWNIĄ OPOLE
A SPOŁECZNOŚCIĄ GMINY DOBRZEŃ WIELKI
Celem projektu badawczego realizowanego w Katedrze Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego jest eksploracja i analiza wielowymiarowych i powiązanych procesów kulturowych, społecznych, politycznych i ekonomicznych, będących jednocześnie rezultatem i kontekstem interakcji pomiędzy PGE Elektrownią Opole S.A. a społecznością gminy Dobrzeń Wielki, przede wszystkim w związku z rozbudową 5 i 6 bloku elektrowni. Podstawowe zadania badawcze obejmują: (1) budowanie ram analitycznych umożliwiających studia złożonych relacji pomiędzy społecznością lokalną a inwestycją przemysłową; (2) rozwijanie perspektyw pozwalających na teoretyczne i praktyczne zrozumienie przestrzeni konfliktów, napięć i współpracy, które wyłaniają się na przecięciach interesów osadzonych w specyfice skal lokalnych, państwowych, europejskich i globalnych; (3) pogłębienie naukowego pojmowania ambiwalentnych dyskursów i praktyk pojawiających się na skutek przyspieszonej zmiany (accelerated change). Realizacja powyższych zadań wiąże się ze szczegółową analizą obszarów badawczych ukonstytuowanych przez: działania polityczne; procesy gospodarcze; procesy migracyjne i mobilność społeczno-ekonomiczną; problematykę związaną z płcią; oraz dynamikę relacji etnicznych i międzygrupowych.
Działania polityczne: mając na celu zbadanie kontekstu działań politycznych, porozumień i nieporozumień obejmujących różnorodne strategiczne dyskursy i praktyki wykorzystywane przez różne podmioty społeczne (zarówno administracyjne, jak i oddolne) podejmowane w celu osiągnięcia określonych celów, analiza skupia się na: (1) debatach i działaniach w skali makro i mikropolitycznej w związku z planowaną inwestycją i w odniesieniu do ich połączeń z szerszymi kulturowymi, społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi strukturami państwowymi w wymiarach państwowym, europejskim i globalnym; (2) formalnych i nieformalnych interakcjach między kadrą zarządzającą Elektrownią Opole, a władzami lokalnymi, ze szczególnym uwzględnieniem głównych postaci trwającego procesu; (3) rozgrywaniu kwestii rozbudowy Elektrowni Opole na szczeblu lokalnej działalności politycznej; (4) politycznych konfliktach, napięciach i współpracy na poziomach administracyjnym i obywatelskim.
Procesy gospodarcze: mając na celu zbadanie wpływu planowanej inwestycji na procesy gospodarcze w gminie zachodzące na poziomach zarówno administracyjnym, jak i oddolnym, analiza skupia się na: (1) strategiach przedsiębiorczości i postaw prezentowanych przez podmioty publiczne oraz prywatne w kontekście przyspieszonej zmiany; (2) elementach kontynuacji i zmiany w porównaniu do strategii i postaw, które ujawniły się na wcześniejszych etapach rozwoju inwestycji; (3) konfliktach, napięciach i współpracy na rynkach lokalnych, w tym ich powiązania z szerszymi systemami późnego industrializmu; (4) strategicznych wykorzystaniach dyskursów, które tworzą pozalokalne debaty (np. ekonomia vs. ekologia) i ich specyficznych lokalnych wymiarach; (5) lokalnie zwerbalizowanych oczekiwaniach i potrzebach jako bodźcach dla ekonomicznego dyskursu oraz praktyki Elektrowni Opole.
Procesy migracyjne i mobilność społeczno-ekonomiczna: mając na celu eksplorację kontekstu mobilności pracowników budowlanych w późnym industrializmie, analiza skupia się na: (1) kontekstach migracji i neoliberalizmu (włączając w to kontekst elastyczności, pracy tymczasowej/kontraktowej i zjawisko prekaryzacji życia); (2) życiu codziennym migrantów w lokalnej społeczności przyjmującej (włączając w to powiązania z miejscem pochodzenia); (3) relacjach pomiędzy migrantami a społecznością lokalną (aspekt konfliktów, tarć, współpracy lub braku interakcji); (4) przeobrażeniach lokalności pod wpływem migracji (np. nowoprzybyłych pracowników/osób powracających z migracji zagranicznej/migrantów transnarodowych, przemieszczających się pomiędzy lokalnością wysyłającą i przyjmującą); (5) roli państwowych inwestycji modernizacyjnych zarówno w kwestii mobilności wewnętrznej (migracje pomiędzy regionami), jak i zewnętrznej (migracje międzynarodowe).
Problematyka związana z płcią: mając na celu nakreślenie zależności występujących pomiędzy zagadnieniami związanymi z płcią, ujawniającymi się wśród społeczności gminy Dobrzeń Wielki, a Elektrownią Opole rozumianymi jako socjokulturowa jedność, gdzie szczególna uwaga zostaje poświęcona procesom, w ramach których płeć jest wytwarzana na przecięciu różnorodnych reprezentacji i akcji zakorzenionych w kondycji późnego industrializmu, analiza skupia się na: (1) dyskursach i praktykach „kobiecości”, „męskości” i „relacjach między płciami” produkowanych i reprodukowanych przez mężczyzn i kobiety; (2) ich zróżnicowaniu ze względu na określone lokalizacje wyznaczane przez różnorodne zmienne konstytuujące koncepcję osobowości (pochodzenie etniczne i regionalne, religia, wiek, klasa, wykształcenie, aktywność zawodowa itp.) i prawidłowościach, które można prześledzić w tym zakresie; (3) poszczególnych kategoriach, w których konstruowane są podatność na nadużycia i wpływy związane z płcią w późnym industrializmie; (4) politykach elektrowni prowadzonych w zakresie płci jako zarzewiu potencjalnych konfliktów, napięć i współpracy.
Dynamika relacji etnicznych i międzygrupowych: mając na celu uchwycenie dynamiki stosunków etnicznych i międzygrupowych w kontekście procesów zainicjowanych przez rozbudowę Elektrowni Opole, analiza skupia się na: (1) dyskursach i praktykach grup etnicznych i/lub regionalnych w gminie, które zostały aktywowane przez planowaną inwestycję; (2) roli, jaką pełnią one jako strategiczne zasoby mające na celu artykułowanie i/lub instytucjonalizację polityki tożsamości; (3) wpływie narodowych, europejskich i globalnych wyobrażeń oraz projektów na lokalną politykę tożsamości; (4) kontekstach, w których określone interesy poszczególnych grup przecinają się wzajemnie i przez to mogą powodować konflikty, napięcia oraz strategiczną współpracę.
Procesy gospodarcze: mając na celu zbadanie wpływu planowanej inwestycji na procesy gospodarcze w gminie zachodzące na poziomach zarówno administracyjnym, jak i oddolnym, analiza skupia się na: (1) strategiach przedsiębiorczości i postaw prezentowanych przez podmioty publiczne oraz prywatne w kontekście przyspieszonej zmiany; (2) elementach kontynuacji i zmiany w porównaniu do strategii i postaw, które ujawniły się na wcześniejszych etapach rozwoju inwestycji; (3) konfliktach, napięciach i współpracy na rynkach lokalnych, w tym ich powiązania z szerszymi systemami późnego industrializmu; (4) strategicznych wykorzystaniach dyskursów, które tworzą pozalokalne debaty (np. ekonomia vs. ekologia) i ich specyficznych lokalnych wymiarach; (5) lokalnie zwerbalizowanych oczekiwaniach i potrzebach jako bodźcach dla ekonomicznego dyskursu oraz praktyki Elektrowni Opole.
Procesy migracyjne i mobilność społeczno-ekonomiczna: mając na celu eksplorację kontekstu mobilności pracowników budowlanych w późnym industrializmie, analiza skupia się na: (1) kontekstach migracji i neoliberalizmu (włączając w to kontekst elastyczności, pracy tymczasowej/kontraktowej i zjawisko prekaryzacji życia); (2) życiu codziennym migrantów w lokalnej społeczności przyjmującej (włączając w to powiązania z miejscem pochodzenia); (3) relacjach pomiędzy migrantami a społecznością lokalną (aspekt konfliktów, tarć, współpracy lub braku interakcji); (4) przeobrażeniach lokalności pod wpływem migracji (np. nowoprzybyłych pracowników/osób powracających z migracji zagranicznej/migrantów transnarodowych, przemieszczających się pomiędzy lokalnością wysyłającą i przyjmującą); (5) roli państwowych inwestycji modernizacyjnych zarówno w kwestii mobilności wewnętrznej (migracje pomiędzy regionami), jak i zewnętrznej (migracje międzynarodowe).
Problematyka związana z płcią: mając na celu nakreślenie zależności występujących pomiędzy zagadnieniami związanymi z płcią, ujawniającymi się wśród społeczności gminy Dobrzeń Wielki, a Elektrownią Opole rozumianymi jako socjokulturowa jedność, gdzie szczególna uwaga zostaje poświęcona procesom, w ramach których płeć jest wytwarzana na przecięciu różnorodnych reprezentacji i akcji zakorzenionych w kondycji późnego industrializmu, analiza skupia się na: (1) dyskursach i praktykach „kobiecości”, „męskości” i „relacjach między płciami” produkowanych i reprodukowanych przez mężczyzn i kobiety; (2) ich zróżnicowaniu ze względu na określone lokalizacje wyznaczane przez różnorodne zmienne konstytuujące koncepcję osobowości (pochodzenie etniczne i regionalne, religia, wiek, klasa, wykształcenie, aktywność zawodowa itp.) i prawidłowościach, które można prześledzić w tym zakresie; (3) poszczególnych kategoriach, w których konstruowane są podatność na nadużycia i wpływy związane z płcią w późnym industrializmie; (4) politykach elektrowni prowadzonych w zakresie płci jako zarzewiu potencjalnych konfliktów, napięć i współpracy.
Dynamika relacji etnicznych i międzygrupowych: mając na celu uchwycenie dynamiki stosunków etnicznych i międzygrupowych w kontekście procesów zainicjowanych przez rozbudowę Elektrowni Opole, analiza skupia się na: (1) dyskursach i praktykach grup etnicznych i/lub regionalnych w gminie, które zostały aktywowane przez planowaną inwestycję; (2) roli, jaką pełnią one jako strategiczne zasoby mające na celu artykułowanie i/lub instytucjonalizację polityki tożsamości; (3) wpływie narodowych, europejskich i globalnych wyobrażeń oraz projektów na lokalną politykę tożsamości; (4) kontekstach, w których określone interesy poszczególnych grup przecinają się wzajemnie i przez to mogą powodować konflikty, napięcia oraz strategiczną współpracę.
Zespołem badawczym kieruje dr hab. Petr Skalnik (Univerzita Hradec Králové), a głównym wykonawcą jest dr hab. Monika Baer (Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej UWr). Ponadto w skład zespołu wchodzą: dr Konrad Górny i dr Mirosław Marczyk (Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej UWr), dr hab. Marcin Brocki i dr Marek Pawlak (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ) oraz mgr Ewa Kruk (Studia Doktoranckie Nauk o Kulturze UWr). Realizację projektu finansuje Narodowe Centrum Nauki (konkurs Opus 6, nr grantu 2013/11/B/HS3/03895).